LİDERLİKTE GERİ BİLDİRİM VERMEK

14.02.2025 Ülkemin ve dünyanın değerli eğitmenleri, liderlik modellerini anlatırken liderin takım bireylerinin gelişimine destek vermesinin önemini vurgularlar. Bunun gerçekleşebilmesi için liderin nasıl doğru geri bildirimler verip koçluk yapması gerektiği ele alınır.

Övücü geri bildirim ile amaçlanan doğru bir davranışı takdir ederek devamını sağlamakken eleştirel geri bildirimle bir davranışın düzeltilmesi ve geliştirilmesi amaçlanır. Bu noktada önemli bir sorun ortaya çıkar. Bir insan eleştirildiği zaman ne hisseder ve bu nasıl bir tepkiye neden olur?

Bir eleştiri, yapan tarafından hangi amaç ve duyguyla yapılırsa yapılsın, eleştiri yapılan kişi kim olursa olsun, hangi yaşta olursa olsun, zihinde oluşan duygu BAŞARISIZLIK duygusudur. Zira eleştiriden algılanan mesaj: “Şunu ya da bunu eksik ya da yanlış yaparak başarısız oldun” dur. Başarısızlık duygusuyla karşılaşan bir kişide zihinsel mekanizmanın işleyişi inanılmaz bir hızla diğer duyguları tetikler. Bu duygular YETERSİZLİK ve devamında GÜÇSÜZLÜK tür. Böylece eleştirilen kişi şu mesajı almış olur. “Başaramadın çünkü yetersizsin. Bu yetersizliğinin nedeni ise güçsüz olman”. Böylece eleştiriyi yapan bu eleştirisiyle eleştirdiği kişinin zihinsel kayıtlarının derinlerinde var olan GÜÇSÜZLÜK duygusunu tetiklemiş olur.

Eğer zihinsel arınma yapılmamışsa hepimizin yaşam kayıtlarında yer alan güçsüzlük duygusunun nereden kaynaklandığı bu video konumuzun dışında olduğu için şimdilik bir kenara bırakıyoruz. Güçsüzlük duygusunun tetiklenmesi buna neden olan kişide öfkelenmeye neden olur. Öfkelenen kişi tepkisini bulunduğu pozisyonundaki gücüne göre ortaya koyacaktır. Eğer karşısındaki kişiye göre kendisini güçsüz hissediyorsa öfkesine elinden geldiğince gem vuracak ve eleştiriyi anlayışla karşıladığını göstermeye gayret edecektir. Diğer yandan eğer kendini aynı güçte hissediyorsa tepkisi sertleşecek ve bir tartışma ortamı oluşabilecektir Ancak eğer kendini daha güçlü hissediyorsa eleştiriyi yapan kişiyi, güç göstererek onu yenmeye hatta eleştirisini geri alarak pişman etmeye zorlayan bir çatışmaya sürükleyebilecektir. Açıklık getirmemiz gereken önemli bir nokta da bazı liderlerin kullandığı ‘önce över sonra eleştirir sonra tekrar överim’ yöntemi maalesef eleştirinin övgüler arasına sıkıştırılsa bile bu etkisini kaybetmeyeceği gerçeğidir.   

Liderin bir takım bireyini düzeltip geliştirmeyi amaçladığı bir eleştirel geri bildirimi ona doğrudan söylemek yerine koçluk metoduyla karşısındakine bu eleştiriyi kendi kendine yapmasını sağlamasının önemi burada ortaya çıkmaktadır.

Gerek iş gerekse sosyal yaşamımızda düzeltme ve geliştirme niyetli bir eleştirinin karşımızdakinde hiç ummadığımız tepkilere neden olabileceğini ve bunun ilişkilerimize olumsuz yansıyacağı gerçeğini bir daha hatırlatmak isterim.